Veel mislukt
Het Planbureau had het in februari 2021 al onderzocht: vrijwel alle ‘proeftuinen aardgasvrij maken’ in Nederland zijn niet gelukt. Dat had te maken met verschillende factoren. De meest voorkomende oorzaken waren wel de technische complexiteit van het aardgasvrij maken, te hoge ambities van bestuur en politiek en te weinig geld.
Wel in Terheijden
Maar in enkele gemeenten is het wel gelukt om een wijk aardgasvrij te maken. Het NRC van 24 november 2021 beschrijft hoe Terheijden volgend jaar wel van een collectief warmtenet gebruik gaat maken. De bewoners hebben zich al enkele jaren terug georganiseerd in een eigen energiecoöperatie en hebben nu een eigen collectief warmtenet, een eigen windmolen en een zonnepark. Bewoners en bedrijven hebben zelf dit project gefinancierd.
Goede en eerlijke en tijdige voorlichting
Waarom is het in Terheijden wel gelukt? Niet omdat de bewoners daar zo begaan zijn met duurzaamheid. Maar wel omdat ze vertrouwen hadden in de initiatiefnemers, namelijk medebewoners zelf. Daarnaast kregen bewoners goede voorlichting. Dat ging stap voor stap. Bewoners konden ook “alle domme vragen” stellen.
“Van ons zelf’
Verder kwam als succesfactor naar voren dat het “iets van ons zelf is”. Dat was het verhaal dat verteld werd, het is van en voor ons. Dat werkt, want eerder bleek al dat tweederde van de Nederlanders zich zorgen maakt over het klimaat. De meerderheid wil ook dat er actie wordt ondernomen, ook door de overheid. Maar veel burgers hebben tegelijk het gevoel dat maatregelen hun worden opgedrongen. En maken zich zorgen wat dat hen gaat kosten. Dat zorgt voor veel verzet tegen nieuwe lokale duurzaamheidsplannen. Maar niet dus in Terheijden, daar werden deze zorgen serieus genomen.
Communicatie niet te technisch en subsidie
Verder was een les om de nadruk te leggen op de sleutelfiguren in de wijk, dit om een goede communicatie met bewoners te waarborgen. Het was in ieder geval geen goed idee zo bleek om ingenieurs met allerhande technische maatregelen te laten komen. Tenslotte was een subsidie van € 3000 per huishouden een stimulans om mee te doen.
Al met al een samenspel van factoren dus, waarbij ‘het verhaal vertellen door bewoners zelf’ centraal staat. Een nuttige ervaringsles.